Poznać historię Rodziny Goetzów
na zdjęciu Andrzej Jan Małysa
Wszyscy uczestnicy wczorajszej konferencji, jaka odbyła się w RCKB im. Jana Pawła II w Brzesku, mieli ogromną przyjemność wysłuchania i poznania ciekawostek z życia rodziny, która miała ogromny wpływ na dzieje Brzeska a jak się okazało, także Krakowa i południowej Polski. Dzięki ogromnej przedsiębiorczości i solidarności rodziny Goetzów, rosła w siłę ich rodzinna firma, powiększały się ich dobra a wraz z nimi rozwijał się region.
Otwarcia i przywitania gości dokonał prezes BT GRYF – Andrzej Małysa.
„W latach powojennych działalność Goetzów Okocimskich była pomijana z przyczyn ideologicznych, a po zmianach ustrojowych, jak również do lat ostatnich, nie znalazła podatnego gruntu by ją przypomnieć w szerszym, pełniejszym zakresie większemu gronu społeczeństwa. „ – tytułem wstępu rozpoczął dr Jan Stefan Gawlik, współorganizator sympozjum, członek brzeskiego GRYFA. Do największych osiągnięć Goetzów Okocimskich zaliczył: wybudowanie Browaru Okocimskiego oraz wielu innych zakładów produkcyjnych i przetwórczych co dało pracę dla setek osób okolicznych wiosek i miasteczek; – unowocześnienie i rozwój dużych gospodarstw rolnych regionu; znaczące wsparcie finansowe budowy pomnika Adama Mickiewicza na rynku w Krakowie oraz inwestycji Bractwa Kurkowego w Krakowie w tym zakup terenu pod Park Strzelecki na ul. Lubicz; współfinansowanie budowy teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie; współuczestnictwo w założeniu Międzynarodowych Targów Poznańskich; znaczne wsparcie finansowe przy wykupie Wawelu od Austriaków, udział w założeniu Galerii w Sukiennicach.
Prof. zw. dr hab. Feliks Kiryk, emerytowany prof. Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie opowiedział o początkach Brzeska, będącego raczej prywatną osadą miejską o niewielkiej ilości mieszkańców: „Najbardziej pomyślne czasy przeżywało w XV wieku za władztwa Melsztyńskich.[…] Synowie kasztelana okazali się nieudanymi spadkobiercami włości, zastawiając i sprzedając 13 wsi oraz miasto za długi. W XVI wieku „państwo brzeskie” przeszło do rąk Czernych uszlachconych mieszczan krakowskich, uległo podziałom i należało do wielu właścicieli. Sytuowało się wśród 70 miast dawnego województwa krakowskiego na 45 miejscu.”
Słuchaczy zadziwił fakt, przedstawiony przez byłego wykładowcę WSP w Krakowie – prof. UR. Dr hab. Mariana Stolarczyka, o liczebności ludności żydowskiej z Brzesku – w 1918 roku stanowili oni ponad 60%. Władzę w mieście stanowili naprzemiennie przedstawiciele społeczności żydowskiej i katolickiej. Jan Albin Goetz kierował wtedy wydziałem powiatowym.
Kolejnym mówcą był lokalny historyk mgr Jerzy Wyczesany, który skupił się na historii trzech pokoleń rodziny oraz działalności filantropijnej Goetzów. Zaznaczył że chociaż pierwszy z Getzów pochodził z rodziny niemieckiej, nauczył się mówić po polsku i w duchu polskości wychowywał swe dzieci. Polonizacja nasiliła się po nadaniu mu przez cesarza Franciszka Józefa II szlachectwa w r. 1881. Ta polskość zresztą zmusiła potem jego potomków do ucieczki z Polski.
Temat związku rodziny Goetzów z Krakowem, próbował naświetlić obecny rektor elekt Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie – prof. Dr hab. Kazimierz Karolczak: „Przypadek zapewne sprawił, że trwalsze związki rodziny Goetzów z Krakowem przypadły na okres kształtowania się podwawelskiej samorządności. W 1866 r. niemiecki piwowar, rodem z dzisiejszej Badenii – Wirtembergii, Jan Goetz, od dwudziestu lat z sukcesem prowadzący swe interesy w Okocimiu, postanowił rozszerzyć swe interesy na metropolitalny Kraków. Kupił wówczas trzy kamienice u zbiegu ulic Podwale i Krupniczej oraz mieszczący się na ich podwórzu niewielki browar.” Kolejno Goetzowie stawali się właścicielami: trzech nieruchomości na Wesołej, w skład których wchodził browar Johnów przy ul. Lubicz; kamienicy przy ul. św. Tomasza, gdzie mieścił się skład piwa Rippera i przy ul. św. Jana, gdzie w 1900 r. wybudowano nowy dom.
„Z powstaniem browaru okocimskiego i jego funkcjonowaniem do wybuchu II wojny światowej związane jest życie i działalność trzech przedstawicieli rodziny Goetzów. Byli to kolejno Jan Ewangelista Goetz-Okocimski, jego syn, Jan Albin i jego wnuk, Antoni.” – wyjaśnił zawiłe dla niektórych uczestników koniugacje rodzinne, przedstawiciel Uniwersytetu Jagiellońskiego – prof. zw. dr hab. Piotr Franaszek – „Jan Goetz urodził się w 1815 r. w Langenenslingen, ówczesnym księstwie Hohenzollern-Sigmaringen . Zdobyty wcześniej kapitał oraz praktyczne umiejętności i wiedza stworzyły mu wystarczające warunki do biznesowego usamodzielnienia się. […]Wielki plan inwestycji kontynuował syn, Jan Albin, który przejął zarząd nad browarem w 1886 r. Już pod jego rządami powstały nowa warzelnia, laboratorium chemiczne oraz jedna z pierwszych w świecie słodownia pneumatyczna. […]W 1931 r. zmarł Jan Albin, a jego synowi, Antoniemu Janowi przypadło niezwykle trudne zadanie uratowania wieloletniego dorobku przed całkowitą likwidacją. Dla ratowania browaru przed grożącą mu licytację rodzeństwo solidarnie zrezygnowało z dochodów z dóbr na rzecz obsługi długów spółki. Dalszą działalność Antoniego Jana brutalnie przerwała II wojna światowa.”
Jak sam zauważył, niewiele mógł dodać do wykładów przedmówców, prof. zw. dr hab. Kazimierz Górka z Uniwersytetu Ekonomicznego, który swoją prezentację oparł na zagadnieniach już poruszonych.
Na kolejną sesję, czekano szczególnie, nie dlatego że wystąpienie miało dwóch dyrektorów browaru Okocim – obecny mgr Michał Napieracz i były mgr Mieczysław Mietła, ale dlatego iż oba podejmowane tematy wykładów były ciekawe i tworzyły spójną całość powojennej historii browaru Okocim aż po dzień dzisiejszy. Niewątpliwie wybuch II wojny światowej zakończył działalność Goetzów na terenie Polski, ich dobra były plądrowane przez okupanta i przejmowane jako własność, porzucona przez właściciela. Zarządcy majątków, kierownicy browaru, jak i sam właściciel opuścili Polskę z początkiem wojny, by już tu nigdy nie powrócić. W latach powojennych podejmowane były próby przywrócenia browaru do jego lat świetności i zmniejszenia dystansu do uciekającej czołówki browarów europejskich. Liczne zmiany, które następowały doprowadziły w ostateczności do przystąpienia brzeskiego browaru do grupy browarów duńskiej firmy Carlsberg. Co ciekawe Browar Carlsberg jest tylko dwa lata młodszym bratem Browaru Okocim a twórcy obydwu browarów są uznawani za wspaniałych wizjonerów i filantropów, dane im było także spotkać się razem podczas wizyty Jacoba Christiana Jacobsena w domu Goetza w Okocimiu.
Można by wiele jeszcze napisać, bo ilość informacji jaka została przekazana podczas tej konferencji jest ogromna i zasługuje na wysokie uznanie. Słowa podziękowania należą się zwłaszcza pomysłodawcom tego wydarzenia, członkom BT Gryf – Janowi Stefanowi Gawlikowi i Mieczysławowi Mietle.
Wszystkich zainteresowanych tematem rodu Goetzów Okocimskich, którzy nie mogli uczestniczyć we wczorajszym forum, zachęcamy do zapoznania się z publikacją pokonferencyjną, jaka zostanie wydana w formie książkowej, ze wszystkimi pełnymi tekstami wystąpień, do końca października tego roku.
Komitet Honorowy Konferencji:
prof. Piotr Franaszek (UJ), prof. Kazimierz Górka (UE), prof. Stanisław Hodorowicz (UJ, b. Senator RP ), prof. Kazimierz Karolczak (Rektor elekt UP), prof. Feliks Kiryk (b. Rektor UP), prof. Mirosław Kłusek (UR), prof. Wojciech Nowak (Rektor UJ), prof. Zdzisław Pietrzyk (Dyr. Bibl. Jagiel. UJ), prof. Jacek Purchla (dyr. MCK, UE), prof. Krzysztof Stopka (Dyr. Muzeum UJ), prof. Jerzy Wyrozumski (b Sekr. Gen. PAU), prof. Franciszek Ziejka (b. rektor UJ)
