XIV Międzynarodowy Tabor Pamięci Romów
Jak co roku, tym razem już po raz 14. na trasie przejazdu Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów znalazła się gmina Borzęcin. W dniach od 25 do 28 lipca cygański tabor wyruszy do miejsc historycznie upamiętniających romski holocaust. Po raz pierwszy zawita do nas już w czwartek, 25 lipca, kiedy to zatrzyma się na cmentarzu w Bielczy, gdzie znajduje się zbiorowa mogiła pomordowanych Romów. Dwa dni później, w sobotę, 27 lipca tabor wróci do gminy. Tym razem celem jego wędrówki będzie Borzęcin Dolny – miejsce zamordowania Romów podczas II wojny światowej, gdzie przy Pomniku Pamięci o Zagładzie Romów złożone zostaną kwiaty. Tegoroczny Tabor oczywiście poprowadzi Adam Bartosz. Organizatorem wydarzenia jest Muzeum Okręgowe w Tarnowie, a jednym z partnerów gmina Borzęcin.
Swoją podróż cygański tabor rozpocznie od Muzeum Etnograficznego w Tarnowie. Celem wędrówki jest leżąca nieopodal Tarnowa wieś Szczurowa oraz inne okoliczne miejscowości uświęcone krwią Romów, pomordowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej. Przez kolejne dni Taboru Pamięci oddamy hołd zmarłym w miejscach ich spoczynku. Tabor przypomina tych, których życie zostało przerwane, ale i przybliża romskie tradycje, wędrowne życie, język i muzykę.
Taborowi Pamięci towarzyszy wystawa fotograficzna Joanny Kozery: „Cyganie. Portrety białoruskich Romów”, prezentowana w Galerii w Obozowisku w Szczurowej oraz wystawa malarstwa Jadwigi Sokołowskiej: „Moje Cyganki”. Dla chętnych, którzy przybędą z instrumentami muzycznymi – odbędą się warsztaty muzyki cygańskiej. A na zakończenie tegorocznego Taboru, w sobotę, 27 lipca ok. godz. 20:00 w Szczurowej wystąpi Książe Dziani i Cygańskie Gwiazdy.
Romowie, należący głównie do rodzin Cioroniów/Cioruniów/Ciurejów i Białoniów osiedlili się w Szczurowej w latach 20. XIX w. Mieszkali w biednej osadzie usytuowanej na krańcu wsi. Należeli do Romów osiadłych, zżytych z miejscową ludnością na tyle, że trafiały się wśród nich małżeństwa mieszane. Pomagali sąsiadom w pracach polowych, żyli też z tego, co uprosili od zaprzyjaźnionych gospodarzy. Byli wśród nich muzykanci i kowale. Do 1943 r. w osadzie mieszkało ponad sto osób. Niemal wszyscy zostali zamordowani 3 lipca 1943 r. Rankiem tego dnia osada romska została otoczona przez żandarmów, którzy furmankami przewieźli Romów na miejscowy cmentarz. Tam Niemcy zastrzelili 93 osoby. Mieszkańcy Szczurowej starali się ratować swych sąsiadów. Podstępem udało się wydostać ze śmiertelnego transportu kilka osób, między innymi Krystynę Cioruń. 8 maja 1966 r., z inicjatywy miejscowej ludności, przy mogile ustawiono granitowy głaz, opatrzony pamiątkową inskrypcją. Jest to pierwszy na świecie pomnik wzniesiony dla upamiętnienia Zagłady Romów. Stanął on na największej zbiorowej mogile pomordowanych Romów na terenie Polski. Od tamtego czasu na grób w Szczurowej przyjeżdżają pielgrzymki Romów z całego świata. Od 1966 r. mogiła stanowi punkt na trasie Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów, a od 2011 r. – jest jedną ze stacji Małopolskiego Szlaku Martyrologii Romów.
Program XIV Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów
25.07 (czwartek): Wyjazd z Muzeum Etnograficznego ok. godz. 10:00. Przystanek: Bielcza ok. godz. 14:00. Przyjazd na miejsce obozowania w Parku w Szczurowej ok. godz. 16:00.
26.07 (piątek): Po śniadaniu wyjazd delegacji do Żabna, złożenie kwiatów na zbiorowej mogile Romów; powrót do obozowiska.
27.07 (sobota): Wyjazd wozami do Borzęcina, złożenie kwiatów przy Pomniku Pamięci o Zagładzie Romów w lesie; o 17:00 ceremonia przy zbiorowej mogile romskiej na cmentarzu w Szczurowej. Wieczorem w obozowisku odbędzie się koncert w wykonaniu cygańskiej kapeli.
28.07 (niedziela): Powrót do Tarnowa.
Organizatorem wydarzenia jest Muzeum Okręgowe w Tarnowie, współorganizatorem – Gmina Szczurowa, a partnerami: Stowarzyszenie Kobiet Romskich Kher w Tarnowie, Integracyjne Stowarzyszenie Jagori w Krakowie, Ludowy Klub Jeździecki w Tarnowie-Klikowej, Gminne Centrum Kultury, Czytelnictwa i Sportu w Szczurowej, Gmina Borzęcin i Gmina Żabno.
